Geschiedenis van Israël/71-1899: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Regel 159:
Karel de Grote verblijft veeltijds te Aken en te Nijmegen, waar vermoedelijk reeds Joden gevestigd waren. Hij voltooit in Nederland de aanneming van de christelijke godsdienst.
'''807.''' De
Lodewijk de Vrome (
'''839:''' Lodewijk de Vrome begunstigt de Joden en legt de grond tot de latere rijksbescherming, waaronder de Israëlieten door de Duitse keizers geplaatst werden. Lodewijk de Vrome heeft Zedekias tot lijfarts. Hij begunstigt inzonderheid rabbi Domat en zijn kleinzoon Samuël. Hij heeft een Magister Judaeorum, voor het afdoen van rechtszaken waarin Israëlieten gemoeid zijn.
Regel 195:
== 11e eeuw ==
De Talmoed-studie heeft haar beroemde tijd van „de vijf Izaks": de 11e eeuw. De dichter-famiïie Ibn Ezra uit Granada, de arts, dichter, Talmoedist, wijsgeer Jehoeda Hallewie, de wereldzwerver, exegeet, dichter, taalkundige Abraham Ibn Ezra ( ± 1090—1167), de wijsgeer Abraham Ibn Daud (± 1110—1180) en talloze anderen tonen door hun geschriften de hoogte der geesteswerkzaamheid.
'''1083-1099''' Het land van Israël onder Seltsjoeks-Turkse heerschappij.
'''1086.''' De in 1086 begonnen zegetocht der Almoraviden (regeerden 1040-1147) had voor de Joden bittere gevolgen. Die moslims wilden allen tot de Islam bekeren. Daar zij van de Joden alleen maar de verklaring eisten, dat zij aan Mohammeds zending geloofden en van tijd tot tijd de moskeeën zouden bezoeken, namen velen deze Islam aan. Hun latere volgers eisten echter meer.
'''1096-1099.''' De Eerste Kruistocht.
'''1096.''' Peter de Kluizenaar en Walter Gottschalk gaan ter kruistocht, en dwingen de Joden tot omhelzing van het christendom. De eerste voorloperstroepen onder Peter de Kluizenaar en Wouter zonder Have en andere aanvoerders kenmerkten hun weg door moorden en plunderingen en verkrachtingen. Het doden van een Jood verschafte volgens hen zondenkwijtschelding.
Regel 205 ⟶ 210:
Vinden een deel van de Joden een schuilplaats bij de keizer, op zijn burchten en in zijn steden. Anderen vluchten naar Moravië, Silezië en Polen.
'''1099.'''
De grote Talmoed- en Bijbelverklaarder [[Rasji]] (Rabbi Sjelomo ben Jitschak) (1040—1105), uit de school van Rabbénoe Gersjam, schonk een bijzondere glans aan het Franse Jodendom geschonken. De eerste kruistocht heeft hij nog beleefd.
Regel 212 ⟶ 217:
In de fanatieke oorlogen der Almoraviden (regeerden 1040-1147) en Almohaden (regeerden 1121-1269) in Zuid-Spanje vluchtten vele Joden naar de christelijke landen; vaak juist toen in andere landen van Europa de eindeloos-bloedige gruwelen van de kruistochten op de Joden plaats hadden.
'''1100.'''
'''1105.''' [[Rasji]] de commentator (Rabbijn Salomo Ben Isak) sterft.
Regel 227 ⟶ 232:
'''1183.''' De Joden vinden de ordebrieven uit.
'''1187.''' Op 4 juli breekt sultan Saladin de macht van de christenen in de [https://nl.wikipedia.org/wiki/Slag_bij_Hattin Slag bij Hattin], vlakbij het meer van [[Tiberias]]. Drie maanden later verovert hij Jeruzalem. Dit betekent het einde van het Koninkrijk Jeruzalem (1099-1187).
'''1189-1192.''' Derde Kruistocht.
Regel 260 ⟶ 267:
In Nederland zijn de Joden doorgaans met een geel lint uitgemonsterd en dragen een punthoed. Even als de Lombardiers nemen de Joden in Nederland hoge renten en worden wel eens van woekerhandel verdacht.
'''1229—1239.''' Jeruzalem weder in de macht der christenen.
1254: Lodewijk IX (de Heilige) ijvert tegen de Joden. Enige wagens afschriften van de Talmoed te Parijs verbrand. ▼
'''1229.''' Keizer Frederik II noodzaakt de sultan van Egypte hem Jeruzalem, Nazareth en het omliggende land bij verdrag af te staan, en laat zich te Jeruzalem als koning kronen.
1260: Hertog Hendrik van Braband bepaalt bij testament dat alleen eerlijke Joden en Lombardiers in het land mogen blijven Zij die woeker drijven moeten vertrekken. ▼
'''1239.''' Jeruzalem valt weer in de handen van de Mohammedanen.
1270: De Joden in de Lage Landen zweren dat zij alle eerlijke lieden zijn en blijven in Antwerpen, Brussel en Leuven. Hertog Jan I beschermt hen. ▼
▲'''1254
1272. Onder koning Eduard I van Engeland (1272-1307) was 't leven van de Joden niet beter dan voorheen. De pauselijke decreten — die echter juist in de Italiaanse republieken het minst opgevolgd werden — maakten alle mishandeling en knechting en beroving en schanddaad tot een Godgevallig werk. De bloedbeschuldiging eiste in de Paasfeesttijd herhaaldelijk bloedige — natuurlijk onschuldige — offers; waar echter juist een pauselijke bul (1247) van Innocentius IV zich tegen verzette. ▼
▲'''1260
1290: Uit Engeland worden de Joden verbannen. 15.000 Joden zwerven rond. In Nederland worden er enige Joden opgenomen. ▼
▲'''1270
1295: Hertog Jan II van Brabant en Limburg (hertog van 1294-1312) vergunt de Joden het oprichten van openbare geldbanken, een besluit dat hij later 1307 weer intrekt. ▼
▲'''1272.''' Onder koning Eduard I van Engeland (1272-1307) was 't leven van de Joden niet beter dan voorheen. De pauselijke decreten — die echter juist in de Italiaanse republieken het minst opgevolgd werden — maakten alle mishandeling en knechting en beroving en schanddaad tot een Godgevallig werk. De bloedbeschuldiging eiste in de Paasfeesttijd herhaaldelijk bloedige — natuurlijk onschuldige — offers; waar echter juist een pauselijke bul (1247) van Innocentius IV zich tegen verzette.
▲'''1290
'''1291.''' Al-Ahsraf Khalil, sultan van Egypte, verovert, na een hardnekkige verdediging door christenen, Akko, hun laatste bezitting in het land van Israël.
▲'''1295
Bij gelegenheid van een nieuwe kruistocht geschiedt er nogmaals een Jodenmoord in Brabant. Hertog Jan ll geeft de Joden een schuilplaats op zijn slot te Gemappe en verdrijft de meute die hen kwam belegeren.
Regel 316 ⟶ 331:
Vanaf de tweede helft van de 19<sup>e</sup> eeuw was een sterke opleving van het nationaal besef bij de Joden te bespeuren. Onder de invloed van de druk, waaronder zij vooral in het Oosten van Europa verkeerden, wenkte velen opnieuw het ideaal van het oude land der vaderen. Een sterke drang naar kolonisatie in het historische thuisland viel waar te nemen. De hoop herleefde onder de Joden van een herstel van hun volksbestaan in het aan Abraham en zijn nageslacht beloofde land. Ten dele ging dit om buiten alle religieuze aspiratie; maar anderdeels werkte hierin ongetwijfeld nog het besef na van de betekenis, die in de geschiedenis der heilsopenbaring het oude volk van Gods verbond heeft gehad.
'''1517.''' De Turkse (Ottomaanse) sultan Selim I verovert het land van Israël. Het land zal onder vier eeuwen Turks-Ottomaanse heerschappij blijven tot de Britse verovering van het land Israël in december 1917.
'''1555.''' De leefruimte in Joden in Rome is beperkt tot een getto, dat is een krappe, onhygiënische wijk.<ref name=":0" />
Regel 353 ⟶ 370:
'''1777.''' Joden uit Rusland emigreren naar het land van Israël.
'''1799.''' Napoleon trekt uit Egypte door de woestijn naar Jaffa, dat hij stormenderhand inneemt, en van daar naar Akko, dat hij 60 dagen vergeefs belegert. In de vlakte van Jizreël slaat hij de Turken. Hij drinkt persoonlijk door tot Nazareth, alvorens naar Egypte terug te keren.
== 19e eeuw ==
Regel 364 ⟶ 383:
'''1831.''' In Frankrijk wordt de emancipatie van de Joden voltooid.
'''1832.''' Mehmet Ali Pasha, Ottomaans gouverneur van Egypte, en zijn zoon Ibrahim—bei, beoorlogen Abdallah, de pasha van Akka, en nemen Syrië in bezit. Ibrahim verslaat de troepen van de sultan van Turkije, waarna deze met vader en zoon een vredesverdrag sluit, waarbij Méhmet Ali als onderkoning van Syrië wordt erkend, terwijl deze zijn zoon tot gouverneur er van benoemt.
'''1833.''' in Engeland worden de Joden tot de advocatuur toegelaten.
Regel 371 ⟶ 392:
'''1837.''' Galilea getroffen door een zware aardbeving met een kracht van 6.5 (schaal van Richter), die zes tot zeven duizend mensen het leven kost. — In Spanje worden de Joden sedert 1837 weer toegelaten.
'''
'''1841.''' Oprichting van een Evangelisch bisdom te Jeruzalem.
'''1845.''' in Engeland worden de Joden toegelaten tot de waardigheid van alderman,
'''1848.''' In Denemarken hebben de Joden sinds 1848 burgerrecht
Regel 383 ⟶ 408:
'''1860.''' Algerijnse stammen verhuizen massaal van Damascus naar Safed<ref>Joan Peters, ''From Time Immemorial'' (1984). Aangehaald in: Abbas: ‘De arabieren werden in 1948 niet verdreven maar vluchtten vrijwillig weg’, Brabosh.com, 1 jan. 2018.</ref>. — De eerste joodse kolonisten verlaten de veilige muren van Jeruzalem om nieuwe joodse wijken te bouwen.
'''1861.''' Aanstelling van een christenpasha in de Libanon.
'''1866.''' een grote Amerikaanse kolonie vestigt zich in Jaffa. Het werd de Amerikaanse Adams kolonie genoemd. De heer Adams bezat geen eigendomsbewijzen; noch waren de kolonisten, die veel gekocht hadden, voorzien van de nodige documenten. Het beste en het grootste deel van het land dat zij hadden gekocht raakten zij kwijt.▼
▲'''1866.'''
'''1871.''' Het maandschrift De Katholiek bericht over het getal der Joden: "Volgens eene met zorg op gemaakte statistiek bedraagt het tegenwoordig getal Joden over de gansche wereld in ronde cijfers ruim 6,800,000 Hiervan leven er in Europa ruim 4,920,000 in Afrika 1,000,000 ín Azië 470,000 in Amerika 400,000 en in Australië 10,000."<ref>[http://books.google.nl/books?id=jh5QAAAAcAAJ De Katholiek; godsdienstig, geschied- en letterkundig maandschrift, zestigste deel], 1871, blz. 240</ref>
Regel 413 ⟶ 440:
[https://nl.wikipedia.org/wiki/Geschiedenis_van_Israël Geschiedenis van Israël], artikel op Wikipedia.nl, geraadpleegd op 1 okt. 2016. Enige tekst hiervan is verwerkt.
J.H. van Dale, ''
''Oosthoek's geillustreerde encyclopaedie'' (Utrecht: A. Oosthoek, 1925-1934) s.v. Joden. Tekst hiervan is onder wijziging verwerkt op 4 april 2024.
P.M. Wink, ''Geïllustreerde encyclopedie'' (Tweede, vermeerderde druk. Zaltbommel: 1916-1917) s.v. Joden. Tekst hiervan is verwerkt op 28 dec. 2016.
| |||