Lukas 2

Lukas 2 is een hoofdstuk van Evangelie naar Lukas, een geschrift in de Bijbel, en telt 52 verzen.

■ Hoofdstukken van Evangelie naar Lukas samengevat en/of becommentarieerd: · 1 · 2 · 9 · 10 · 11 · 22

Samenvatting

1-5 Jozef en Maria gaan naar Bethlehem om, op last van de keizer aan de onderdanen van zijn rijk, zich te laten inschrijven. 6-7 De geboorte van Jezus. 8-12 Een engel boodschapt aan herders de geboorte van de Messias en waaraan Hij te herkennen is. 13-14 Een menigte engelen verschijnt en prijst God. 15-20 De herders zoeken de baby op in Bethlehem, maken bekend wat hun gezegd was over dit kind, keren terug en prijzen God. 21-24 Besnijdenis en vertoning van baby Jezus in de tempel. 25- De oude Simeon

1

 2: 1 Het gebeurde nu in die dagen dat er een bevel uitging van keizer Augustus dat het hele aardrijk moest worden ingeschreven. (Telos)

Het hele aardrijk. Alle burgers van het Romeinse wereldrijk, waartoe ook het land van Israël behoorde.

7

 2: 7 en zij baarde haar eerstgeboren Zoon en wikkelde Hem in doeken en legde Hem neer in een kribbe, omdat er voor hen geen plaats was in de herberg. (Telos)

In een kribbe, omdat er voor hen geen plaats was in de herberg. De kribbe bevond zich vermoedelijk in een stal onder de gastverblijven van de herberg. Dit is aannemelijk dan in een spelonk elders.

Herberg. Dit woord kan ruimer worden verstaan: een huis met kamers voor gasten valt er ook onder, dus het hoeft geen herberg in eigenlijk zin te zijn geweest.

9

 2: 9 En <zie>, een engel van [de] Heer stond bij hen en [de] heerlijkheid van [de] Heer omscheen hen, en zij werden buitengewoon bang.  (Telos)

[De] heerlijkheid van [de] Heer. De engel had niet zijn 'eigen' heerlijkheid, maar die van de Heer. Ook de gelovigen van Christus zullen met Zijn heerlijkheid bekleed worden. Vergelijk het hemelse Jeruzalem:

Opb 21:10  En hij voerde mij weg in de geest op een grote en hoge berg en toonde mij de heilige stad, Jeruzalem, die uit de hemel neerdaalde van God  Opb 21:11  en de heerlijkheid van God had. Haar lichtglans was aan zeer kostbaar gesteente gelijk, als een kristalheldere jaspissteen. (Telos)

10

 2: 10 En de engel zei tot hen: Weest niet bang, want zie, ik verkondig u grote blijdschap, die voor het hele volk zal zijn; (Telos)

Weest niet bang. Opbeurend woord! Heilige engelen trachten onze vrees weg te nemen. Boze engelen scheppen er behagen in, mensen te beangstigen.

Zie. 'Weest' is in het Grieks gebiedende wijs meervoud, 'zie' daarentegen enkelvoud.

Ik verkondig u grote blijdschap. De geboorte van de Verlosser moet ook voor de engelen reden tot blijdschap zijn. Zij verblijden zich over een zondaar die zich bekeert.

11

 2: 11 want u is heden een Heiland geboren, die Christus [de] Heer is, in de stad van David. (Telos)

U is heden een Heiland geboren. Niet zegt de engel: er is heden een Heiland geboren, maar: u is enz., d.w.z. voor u, Hij is u gegeven. Vergelijk:

Jes 9:6  Want een Kind is ons geboren, een Zoon is ons gegeven, en de heerschappij rust op zijn schouder en men noemt hem Wonderbare Raadsman, Sterke God, Eeuwige Vader, Vredevorst. (NBG51)

Die Christus [de] Heer is. Hij is Zaligmaker èn Heer. Hij is van [de] Heer en ook zelf [de] Heer. Zie Godheid van Jezus.

Lu 2:26  En hij had een Goddelijke aanwijzing ontvangen door de Heilige Geest, dat hij de dood niet zou zien voordat hij de Christus van [de] Heer had gezien. (Telos)

Hij is de Heiland die door God is gezalfd (Christus = Gezalfde) en de van God beloofde verlosser. En een Heiland die het gezag van een Heer heeft.

In de stad van David. Zie vzn. 4 en 15. De stad van David is Bethlehem (vzn. 4, 15). De engel zegt niet de plaatsnaam 'Bethlehem', maar de uniek bepalende omschrijving 'de stad van David'.

Daar moest Jezus geboren worden, in de stad van zijn vader David. Hij was een zoon van David en de geboorteplaats onderstreept dat nog eens. David zelf is misschien ook geboren in Bethlehem, in elk geval was daar zijn ouderlijk huis.  

Lukas schrijft dat Jozef opging 'naar de stad van David die Bethlehem heet" (Luk. 2:4). Zacharias, de vader van Johannes de Doper, had geprofeteerd dat de God van Israël "een hoorn van behoudenis voor ons heeft opgericht in het huis van zijn knecht David" (Luk. 1:69).

Het kind is de zoon van David, en Hij zal eens koning zijn, ja, in beginsel is Hij al koning.

Mt 2:2  en zeiden: Waar is de koning der Joden die geboren is? Want wij hebben zijn ster gezien in het oosten en zijn gekomen om Hem te huldigen. Mt 2:3  Toen nu koning Herodes dit hoorde, werd hij ontsteld en heel Jeruzalem met hem; (Telos)

En aan het kruis hing boven Jezus' bebloede hoofd een opschrift, dat zei: "koning der Joden".

12

Lu 2:12  En dit zal voor u het teken zijn: u zult een kindje vinden in doeken gewikkeld en liggend in een kribbe. (Telos)

Christus, de Heer, de zoon van David, werd niet in een prachtige omgeving ontvangen, maar in een zeer nederige omstandigheid.

Het teken. Ze moesten het kind ergens aan herkennen. Bovendien moest voorkomen worden dat ze een hooggespannen verwachting zouden hebben omtrent de omstandigheid van de geboorte en misschien aanstoot zouden nemen aan de armoedige situatie.

In doeken gewikkeld. Geen abnormale toestand van een baby.

Kribbe. Voederbak voor dieren, zie Kribbe. Dit is een abnormale toestand van een baby, een toekomstige koning onwaardig.

In het 'Broodhuis' (Bethlehem) daalde het Brood des levens, ons levensvoedsel, op aarde neer.

13

 2: 13 En plotseling was er met de engel een menigte van een hemelse legermacht, die God prees en zei: (Telos)

Een hemelse legermacht. Ook bij de tweede komst van Christus in de wereld zal er een hemelse legermacht verschijnen! Zie Wederkomst van Christus.

Die God prees. Grieks: "prijzende God". Er staat niet dat zij zongen.

En zei. Grieks: "en zeggende".

14

Luk. 2:14  Heerlijkheid in [de] hoogste [hemelen] zij God, en op aarde vrede, in mensen welbehagen. (CP)

Of: "en op aarde vrede in mensen, welbehagen". Enkele andere vertalingen:

Lu 2:14  Glory to God in the highest, and on earth peace, good pleasure in men. (Darby)

Lu 2:14  gloria in altissimis Deo et in terra pax in hominibus bonae voluntatis (Vulgaat)

Vertaling van het Vulgaatvers: "Heerlijkheid in de hoogste aan God en op aarde vrede in mensen van goede wil".

In [de] hoogste. In het Griekse de overtreffende trap van hoger. King James vertaling: "in the highest". De vertaling "in den hoge" in de NBG51-vertaling is zwakker. Vergelijk:

Ps 113:4  De HEERE is hoog boven alle heidenen, boven de hemelen is Zijn heerlijkheid. Ps 113:5  Wie is gelijk de HEERE, onze God? Die zeer hoog woont. Ps 113:6  Die zeer laag ziet, in den hemel en op de aarde. (SV)

Op aarde vrede. Dat is wat zij de mensheid toewensen. Deze vrede staat in verband met de geboren Heiland. De engelen weten dat Hij vrede zal brengen. Hij is de vredevorst.

Jes 9:6   (9:5) Want een Kind is ons geboren, een Zoon is ons gegeven, en de heerschappij rust op Zijn schouder. En men noemt Zijn Naam Wonderlijk, Raadsman, Sterke God, Eeuwige Vader, Vredevorst. (HSV)

In mensen welbehagen. Dit betekent: hetzij een welbehagen van mensen om het heil hun geschonken, hetzij een welbehagen van God in mensen.

Men kan ook vertalen: "in mensen een goede wil". Bij de laatste vertaalmogelijkheid kan men bedenken dat de engelen de mensen innerlijke vrede en goede wil toewensen.

Men kan ook vertalen: "op aarde vrede in mensen, welbehagen".

De Leidse vertaling heeft: "vrede op aarde onder de mensen". "Onder" in plaats van "in" (in het Grieks staat er 'en' = in) doet denken aan onderlinge vrede, vreedzame verhoudingen tussen mensen.

15

Lu 2:15  En het gebeurde, toen de engelen van hen waren weggegaan naar de hemel, dat de herders tot elkaar spraken: Laten wij toch naar Bethlehem gaan en deze zaak zien die er is gebeurd, die de Heer ons heeft bekend gemaakt. (Telos)

Naar Bethlehem gaan. Want dat is 'de stad van David', door de engel genoemd (2:11).

16

Lu 2:16  En zij kwamen haastig en vonden Maria en Jozef, en het kindje, liggend in de kribbe. (Telos)

Haastig. De emotie van vrees (vers 10) had plaatsgemaakt voor die van opwinding, die zich uitte in een haastig gaan.

Maria en Jozef. Niet andersom genoemd. In dit evangelie staat Maria op de voorgrond. Het geslachtsregister van Jezus, dat verderop wordt geschreven, is dat via Maria.

Liggend in de kribbe. Gelijk de engel hun had meegedeeld (vs. 12).

'Aanbidding door de herders'. Schilderij door Jan van 't Hoff (GospelImages.nl).

19

 2: 19 Maria echter bewaarde al deze dingen en overwoog ze in haar hart. (Telos)

Welzeker is zij een bron van informatie geweest voor een of meer evangelieschrijvers, misschien ook voor Lukas.

Johannes 14: ²⁶ Maar de Voorspraak, de Heilige Geest, die de Vader zal zenden in mijn naam, Die zal u alles leren en u in herinnering brengen alles wat Ik u heb gezegd. (Telos)

21

Lu 2:21  En toen acht dagen waren vervuld om Hem te besnijden, ontving Hij de naam Jezus, die door de engel was genoemd voordat Hij in de moederschoot was ontvangen. (Telos)

Toen acht dagen waren vervuld om Hem te besnijden.

Leviticus 12: ² Spreek tot de kinderen Israëls, zeggende: Wanneer een vrouw zaad gegeven, en een mannelijk [kind] gebaard zal hebben, dan zal zij zeven dagen onrein zijn; volgens de dagen der afzondering van haar ongesteldheid zal zij onrein zijn. ³ En op de achste dag zal het vlees van zijn voorhuid besneden worden. ⁴ Daarna zal zij drie en dertig dagen blijven in het bloed van haar reiniging; niets heiligs zal zij aanraken, en tot het heiligdom zal zij niet komen, totdat de dagen van haar reiniging vervuld zijn. (CP)

Ontving Hij de naam Jezus. Het was de gewoonte om de baby een naam te geven op de dag van de besnijdenis. Dat was ook bij Johannes de Doper gebeurd.

Lu 1:59  En het gebeurde op de achtste dag dat zij kwamen om het kindje te besnijden; en zij noemden het naar de naam van zijn vader Zacharia. (Telos)

De besnijdenis spreekt van oordeel, oordeel over het vlees, onze zondige natuur. De naam Jezus daarentegen spreekt van behoudenis, redding, heil, geluk.

De naam Jezus, die door de engel was genoemd. Door de engel Gabriël:

Lu 1:31  en zie, u zult zwanger worden en een Zoon baren en u zult Hem de naam Jezus geven. (Telos)

Die naam was ook aan Jozef, de man van Maria, bekendgemaakt:

Mt 1:21  Zij nu zal een Zoon baren, en u zult Hem de naam Jezus geven, want Hij zal zijn volk behouden van hun zonden.  (...) Mt 1:25  En hij had geen gemeenschap met haar, totdat zij een Zoon gebaard had; en hij gaf Hem de naam Jezus. (Telos)

22

 2: 22 En toen de dagen van hun reiniging naar de wet van Mozes waren vervuld, brachten zij Hem naar Jeruzalem om Hem aan de Heer voor te stellen (Telos)

De dagen van hun reiniging. Wat was de oorzaak van deze onreinheid? De geboorte van een zoon maakte gewoonlijk de moeder onrein. Immers bracht zij normaal gesproken een wezen voort dat een verdorven natuur had en een bron van onreinheid was. De mens (behalve Jezus) wordt als zondaar geboren; hij is besmet met de erfelijke verdorvenheid van Adam.

"Hun reiniging", staat er. Wie waren onrein? Opvattingen:

1. Beide moeder en kind. De geboorte uit de mens maakt onrein en maakt een schuld die verzoend moest worden.
2. Misschien neemt Lukas de moeder en haar man samen, omdat ze beiden rekening hielden met deze periode en na afloop samen optrokken naar Jeruzalem. Misschien denkt Lukas aan de wettelijke verplichting om de eerstgeboren zoon met vijf sikkels te lossen.

De dagen van afzondering voor een vrouw die een mannelijk kind gebaard had waren bepaald op veertig dagen. De moeder was dan gedurende 40 (7 + 33) dagen cultisch of wettelijk onrein. Dit zijn de dagen voor de reiniging van Maria. Zie de 'zeven' en 'drie en dertig' in het volgende Schriftgedeelte:

Leviticus 12: ² Spreek tot de kinderen Israëls, zeggende: Wanneer een vrouw zaad gegeven, en een mannelijk [kind] gebaard zal hebben, dan zal zij zeven dagen onrein zijn; volgens de dagen der afzondering van haar ongesteldheid zal zij onrein zijn. ³ En op de achste dag zal het vlees van zijn voorhuid besneden worden. ⁴ Daarna zal zij drie en dertig dagen blijven in het bloed van haar reiniging; niets heiligs zal zij aanraken, en tot het heiligdom zal zij niet komen, totdat de dagen van haar reiniging vervuld zijn.

De geboorte, in het bijzonder de vloed van haar bloed had Maria verontreinigd. Een man trouwens wordt verontreinigd door het zaad dat hij uitstort (Lev. 15:19-33). Omdat Maria onrein was, mocht ze in die dagen niets heiligs aanraken. Ze mocht niet naar de tempel gaan. Daarna moest de wettelijke reiniging of zuivering van haar plaatshebben. De volgorde van de gebeurtenissen en tijden is deze:

• geboorte
• 7 dagen onrein
• 8^e dag: besnijdenis
• 33 dagen in het bloed blijven, niets heiligs aanraken, tot de tempel niet naderen
• voorstelling in de tempel

Brachten. “Evenals in #Lu 2.42 gebruikt Lucas hier een werkwoord, dat een cultische handeling in de tempel aangeeft.”

Naar Jeruzalem. In Jeruzalem stond de tempel. De stad ligt ongeveer 2 uur gaans ten noorden van Bethlehem.

26

Lu 2:26  En hij had een Goddelijke aanwijzing ontvangen door de Heilige Geest, dat hij de dood niet zou zien voordat hij de Christus van [de] Heer had gezien. (Telos)

De Christus van [de] Heer. Hij is van [de] Heer, maar ook zelf [de] Heer. Zie Godheid van Jezus Christus.

Lu 2:11  want u is heden een Heiland geboren, die Christus [de] Heer is, in de stad van David. (Telos)

Voordat hij de Christus van [de] Heer had gezien. Mozes stierf nadat hij het beloofde land had gezien.

29

 2: 29 Nu laat U, Heer, uw slaaf in vrede heengaan naar uw woord, (Telos)

Uw slaaf. Maria had zichzelf 'slavin van de Heer' genoemd.

Lukas 1: ³⁸ Maria nu zei: Zie, de slavin van de Heer, moge met mij gebeuren naar uw woord. En de engel ging van haar weg. (...) 1: ⁴⁸ omdat Hij de geringheid van zijn slavin heeft aangezien. Want zie, van nu aan zullen alle geslachten mij gelukkig prijzen, (Telos)

30

 2: 30 want mijn ogen hebben uw behoudenis gezien, (Telos)

Uw behoudenis gezien. Behoudenis in de persoon van Jezus, in wiens naam het denkbeeld van behoudenis, redding, heil, ligt opgesloten.

Lukas 3: ⁶ En alle vlees zal de behoudenis van God zien’.

Johannes' vader Zacharia profeteerde:

Lukas 1: ⁶⁹ en heeft een hoorn van behoudenis voor ons opgericht in [het] huis van zijn knecht David ⁷⁰ (zoals Hij heeft gesproken door de mond van zijn heilige profeten die van oudsher zijn geweest), ⁷¹ behoudenis van onze vijanden en uit [de] hand van allen die ons haten; (Telos)

31

 2: 31 die U bereid hebt voor [het] aangezicht van alle volken: (Telos)

De behoudenis voor Israël en ook voor de andere volken, zie vs. 32.

32

Lu 2:32  een licht tot openbaring voor de naties en tot heerlijkheid voor uw volk Israël. (Telos)

Voor .. voor. Eigenlijk 'van'.

Een licht tot openbaring voor de naties. Dat is goed nieuws voor Theofilus, aan wie Lucas schreef. In het vrederijk, na de verschijning van de Messias in heerlijkheid voor het aangezicht van alle volken, zullen de volken God kennen. Hun onwetendheid is dan verleden tijd.

Tot heerlijkheid voor uw volk Israël. Deze profetie zal nog in vervulling gaan. Zie Toekomst van Israël.

34

Lu 2:34  En Simeon zegende hen en zei tot zijn moeder Maria: Zie, Deze is gesteld tot een val en opstanding van velen in Israël en tot een teken dat weersproken wordt (Telos)

Anna (staande), Maria, Jozef en Simeon (rechts). Schilderij van de Nederlandse schilder Rembrandt van Rijn.

Deze is gesteld tot een val en opstanding van velen in Israël. Saulus kwam over Hem ten val en werd een vervolger van de gemeente. Hij kwam ook tot bekering en stond als het ware op. De 'velen' die ten val komen kan duiden op de vele tegenstanders; de 'velen' die door Hem opstaan kan slaan op (1) de opstanding van de oudtestamentische heiligen en/of (2) de bekering van Israël, want héél Israël zal behouden worden.

Een teken dat weersproken wordt.

Heb 12:3  Want let op Hem die zo’n tegenspraak door de zondaars tegen Zich heeft verdragen, opdat u niet moe wordt en in uw zielen bezwijkt. (Telos)

Hnd 28:22  Wij achten het echter juist van u te horen wat uw denkbeelden zijn; want wat deze sekte betreft, ons is bekend dat zij overal wordt tegengesproken. (Telos)

35

Lu 2:35  (en ook door uw eigen ziel zal een zwaard gaan), opdat de overleggingen uit vele harten openbaar worden. (Telos)

Door uw eigen ziel zal een zwaard gaan. Het lijden van haar zoon aan het kruis zou hij zeer smartelijk treffen. Simeon zegent beide Jozef en Maria, maar spreekt vervolgens tot Maria. Jozef was vermoedelijk al overleden zijn toen Jezus stierf.

Opdat de overleggingen uit vele harten openbaar worden. Christus roept bij velen reacties op, waardoor openbaar wordt hoe mensen over hem denken.

36

Lu 2:36  En er was een profetes, Anna, een dochter van Fanuel, uit de stam van Aser; deze was op zeer hoge leeftijd gekomen, nadat zij na haar maagdelijke staat zeven jaar met haar man had geleefd. (Telos)

Anna. Haar naam betekent 'genade'. Zie Anna.

Zeer hoge leeftijd. Ze was ongeveer 84 jaar (vers 37). In de tijd werden mensen gemiddeld niet zo oud als tegenwoordig.

Ps 90:10  Aangaande de dagen onzer jaren, daarin zijn zeventig jaren, of, zo wij zeer sterk zijn, tachtig jaren; en het uitnemendste van die is moeite en verdriet; want het wordt snellijk afgesneden, en wij vliegen daarheen. (SV)

38

Lu 2:38  En zij kwam op datzelfde ogenblik daarbij en loofde God en sprak over Hem tot allen die de verlossing van Jeruzalem verwachtten. (Telos)

Zij kwam op datzelfde ogenblik daarbij. Door de Geest geleid; goddelijk 'toeval'.

Loofde God. Ook hadden God geloofd met betrekking tot de Messias: de herders (vers 20) en Simeon (vers 28).

Sprak over Hem. Zodoende was zij met de herders (2:17) een vroege getuige van Christus.

De verlossing van Jeruzalem verwachtten. Ook Zacharias had gesproken van verlossing:

Lu 1:74  om ons te geven dat wij, gered uit de hand van onze vijanden, onbevreesd Hem zouden dienen, (Telos)

Israël met Jeruzalem wacht niet niet alleen verlossing, maar door de Christus ook verheerlijking:

Lu 2:32  een licht tot openbaring voor de naties en tot heerlijkheid voor uw volk Israel. (Telos)

40

Lu 2:40  Het kind nu groeide op en werd gesterkt, vervuld met wijsheid; en de genade van God was op Hem. (Telos) 

Vervuld met wijsheid. En daarin toenemend, zoals vers 52 zegt.

De genade van God was op Hem. Hij was een mens gelijk wij, uitgezonderd een zondige natuur. Gelijk wij had hij genade van God nodig in dit leven.

47

Lu 2:47  Allen nu die Hem hoorden, waren buiten zichzelf over zijn inzicht en zijn antwoorden. (Telos)

Zijn inzicht en zijn antwoorden. Deze gaven blijk van zijn wijsheid en kennis (vgl. verzen 40 en 52).

52

Lu 2:52  En Jezus nam toe in <de> wijsheid en grootte en gunst bij God en mensen. (Telos)

Nam toe in <de> wijsheid. Vergelijk vs. 40.

Grootte. Waarschijnlijk in figuurlijke zin bedoeld.