DNA (Desoxyribonucleïnezuur): verschil tussen versies
k
geen bewerkingssamenvatting
kGeen bewerkingssamenvatting |
kGeen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 12:
'''Samenstelling.''' Eén enkele keten van DNA bestaat uit twee 'draden' (strengen) die om elkaar heen gedraaid zijn, een dubbele spiraal. Elke draad heeft vier soorten chemische bouwsteentjes. Ze heten nucleotiden en worden aangeduid met de letters A, T, C, of G. Al het DNA van een mens samen vormt een code, het bouwplan, geschreven met drie miljard van deze letters.
'''Genoom.''' Het DNA kun je beeldsprakig noemen 'het kookboek' or 'bouwplan' voor de vorming van een mens noemen. In het 'kookboek' staan de recepten voor eiwitten. Deze recepten worden 'genen' genoemd; een enkel 'recept' heet een 'gen'. Al de genen van iemand samen heten zijn of haar ''genoom''. Elke cel heeft een genoom. In het genoom zitten ongeveer 50 - 60 duizend genen<ref name=":1">[[Peter Borger]], https://twitter.com/BorgerPieter/status/1339516637809156097 17 dec. 2020.</ref>. Daarvan zijn 20.000 eiwitgenen en de overige RNA-genen. Een eiwitgen 'codeert' voor een of meer eiwitten. Een eiwitgen bepaalt een erfelijke eigenschap, bijvoorbeeld iemands oogkleur. De RNA-genen zijn niet-eiwitgenen, ze reguleren de andere genen. De 'expressie' van een eiwitgen is de uiting van het gen in een eigenschap. De eiwit- en RNA-genen maken 25% van het genoom uit<ref name=":1" />. Ongeveer de helft van ons genoom bevat bovendien 'transposable and transposed elements' (TE's), inclusief ERV's en LINE's. LINE's functioneren onder andere als schakelaars die het aan- en uitzetten van genen regelen. ERV's en LINE's beide bevatten genen voor de enzymen reverse transcriptase (RT) en integrase (INT). Het RT-enzym zet RNA om in cDNA, terwijl het INT-enzym het cDNA in het genoom kan plaatsen. Ze doen dat bij voorkeur met virus-achtige RNA-moleculen<ref>Peter Borger, https://twitter.com/BorgerPieter/status/1339516640984231942, 17 dec. 2020.</ref>.
De genen die een cel niet nodig heeft, blijven uitgeschakeld. Een spiercel bijvoorbeeld hoeft geen gal aan te maken. Daarom blijven de genen voor de aanmaak van gal uitgeschakeld. Een spiercel moet samentrekken, een hersencel niet. Daarom blijven de genen voor samentrekking in een hersencel uitgeschakeld.
'''DNA en de voortbrenging van cellen.''' Als ons lichaam groeit, krijgt het steeds meer cellen. Het lichaam van een vrouw maakt eicellen, het lichaam van een man maakt zaadcellen. Het DNA is in staat om zichzelf te vermenigvuldigen door zichzelf te kopiëren. Bij de bevruchting van een eicel komen het bouwplan van vaders lichaam (geschreven door drie miljard 'letters') en het bouwplan van moeders lichaam (eveneens geschreven door drie miljard letters) samen.
| |||