Wijsheid

Wijsheid is hogere kennis berustend op inzicht of levenservaring en de wil hebben ernaar te handelen. Wijsheid is

1. het weten of het vermogen om te weten - wat het beste en hoogste doel is en - wat de beste weg tot dat doel is, welke middelen het meest geschikt zijn om dat doel te bereiken, welke middelen effectief zijn.
2. tevens de wil, de geneigdheid om dat doel en die middelen te kiezen.

Wijsheid heeft dus een theoretische kant (kennis, inzicht) en een praktische kant (handelen naar het inzicht; de wil, geneigdheid daartoe). Wijsheid is met inzicht de goede dingen doen en ze op een goede manier doen. Ook in de Bijbel is wijsheid een veelomvattend begrip, dat zowel prijzenswaardige eigenschappen van de wil, als van het verstand in zich bevat. 

De Heer Jezus heeft gezegd - wijzend op de praktische kant - dat de wijsheid gerechtvaardigd wordt door haar werken, haar voorbrengsels (kinderen). 

Mt 11:19 De Zoon des mensen is gekomen en heeft gegeten en gedronken, en zij zeggen: Zie, een mens die een gulzigaard en wijndrinker is, een vriend van tollenaars en zondaars. En de wijsheid is gerechtvaardigd door haar werken. Lu 7:35 En de wijsheid is gerechtvaardigd door al haar kinderen. (TELOS)

Het praktische element heeft twee subelementen: dispositie (wil, geneigdheid) en morele goedheid. Bij het theoretische element moeten wij ook aan morele kennis denken, kennis van goed en kwaad. Een onzedelijk mens, die Gods geboden weerstreeft, heet in de taal van de Bijbel nooit wijs. 

Wijsheid is beter dan sluwheid of slimheid, intelligentie en kennis. Wie bijvoorbeeld slim of sluw is, weet de beste weg tot zijn doel, maar zijn doel kan slecht zijn, bijv. (onwettige) belastingontduiking. 

Aangaande	Inzicht of vermogen om in te zien	Geneigdheid (‘willen’)
hoogste en beste doel	wijsheid, kennis	wijsheid
beste weg, middelen tot doel	wijsheid, slim, kennis, intelligent, sluw	wijsheid, slim, sluw
verkeerd doel	Sluw	Sluw

De zetel der wijsheid, gelijk die der dwaasheid is in het hart. Daarom is vaak van het wijze hart, de wijsheid van het hart sprake (Spreuk. 16: 23; 10: 8 ; 11 : 29). 

Gods wijsheid en onze wijsheid

Gods wijsheid gaat die van de mensen verre te boven. 

Aspecten	Onze wijsheid	Gods wijsheid
Kunnen zien van hoogste doel	ten dele	ja
Kunnen zien van beste weg	ten dele	ja
Neiging tot hoogste doel	geest/vlees	ja
Neiging tot beste weg	geest/vlees	ja
macht om doel te bereiken	ten dele, beperkt voorbeeld Achitofel	ja

Wijsheid als gave

De Heer Jezus zal zijn volgelingen wijsheid geven tegenover hun tegenstanders. 

Lu 21:15 Want Ik zal u mond en wijsheid geven, die al uw tegenstanders niet zullen kunnen weerspreken of weerstaan. (TELOS)

Wijze mensen

Beroemd was de wijsheid van koning Salomo. 

Mt 12:42 De koningin van het Zuiden zal worden opgewekt in het oordeel met dit geslacht en het veroordelen, want zij kwam van de einden der aarde om de wijsheid van Salomo te horen; en zie, meer dan Salomo is hier! (TELOS)

Buitengewoon groot was (en is) de wijsheid van de Heer Jezus. Hij heeft inzicht, houdt het beste doel voor ogen en kiest de beste middelen. Zijn wijsheid blijkt uit zijn woorden en daden. Reeds als kind werd Hij 'vervuld met wijsheid' (Luc. 2:40). 

Lu 2:40 Het kind nu groeide op en werd gesterkt, vervuld met wijsheid; en de genade van God was op Hem. (TELOS)

Lu 2:52 En Jezus nam toe in de wijsheid en grootte en gunst bij God en mensen. (TELOS)

Toen Hij zijn openbare dienst had aangevangen, predikte en wonderen verrichtte, stonden zijn vroegere dorpsgenoten versteld over zijn wijsheid. 

Mt 13:54 En Hij kwam in zijn vaderstad en leerde hen in hun synagoge, zodat zij versteld stonden en zeiden: Waar heeft Deze die wijsheid en die krachten vandaan? (TELOS)

Mr 6:2 En toen het sabbat was geworden, begon Hij te leren in de synagoge; en velen die Hem hoorden, stonden versteld en zeiden: Waar heeft Deze die dingen vandaan en wat is dat voor wijsheid die Hem gegeven is, en zulke krachten, die door zijn handen gebeuren? (TELOS)

Ons lijden en Gods wijsheid

Als we geen goed begrip van Gods wijsheid hebben, kan ons lijden zwaarder worden. Een ander gevolg kan zijn dat we een verkeerde voorstelling van God krijgen. 

Wij kunnen het heel moeilijk in ons leven krijgen. We weten dat God ons liefheeft en alles kan. Hij  kan elke ziekte en elke kwaal genezen, hij kan mij een baan geven, hij kan ervoor zorgen dat ik een huis krijg, of een vrouw vind, of kinderen krijg. God is goed en kan alles. En toch gebeuren er nare dingen in mijn leven. Hoe kan dat? Waarom gebeuren deze dingen? Wat is Gods bedoeling? Waarin is hier Gods wijsheid te zien?

Als we in deze omstandigheden geen goed begrip van Gods wijsheid hebben, kan ons lijden onnodig verzwaard worden en kunnen we een verkeerd beeld van God krijgen.

We kunnen Gods wijsheid een beetje gaan verstaan als we niet alleen zijn neiging tot het goede zien, maar ook zijn gekozen doelen en middelen.

Lu 11:49 Daarom ook heeft de wijsheid van God gezegd: Ik zal tot hen profeten en apostelen zenden, en van hen zullen zij er doden en vervolgen; (TELOS)

Is het wijs van God om profeten en apostelen te zenden, terwijl Hij wist dat de mensen sommigen van die gezanten zou doden? Ja, het was wijs, omdat God een hoger, beter doel voor ogen had dan het sparen van al zijn gezanten.

Bron

H. Zeller, Bijbelsch Woordenboek voor het Christelijke volk. Tweede deel K - Z. ('s Gravenhage: M.J. Visser, 1872) s.v. Wijs, wijsheid. Hieruit is op 14 mei 2015 enige tekst genomen en verwerkt.